فصل 12 خون و ایمنی

فصل ۱۲         

خون و ایمنی

خون را اگر به یک بچه ی دو ساله هم که بگویی چیست می داند زیرا ما در تمام مراحل زندگی خود دچار حوادثی شده ایم و به دنبال این حوادث باعث جاری شدن خون از بدن خود شده . حال در این فصل به بررسی خون و اجزای درونی ان می پردازیم . همه ی مواد نیاز دارند خون را از بدن بگیرند و مواد زاید را به ان پس بدهند . جانوران دستگاه گردش خون دارند . اگر در هنگام یک فعالیت شدید دست خود را بر روی قلب خود بگذارید که ساختار اصلی دستگاه گردش خون است می بینید که قلب بیش تر پمپاژ کرده تا خون بهتر و سریع تر به جاهای مختلف بروند تا احتیاجات بر اورده شود . جریان خون باعث رسیدن مواد ضروری مانند اکسیژن و مواد غذایی و سوخت را به بافت ها و سلول ها رسانده و مواد زائد و کربن دی اکسید را از ان ها دور می کند . هنچنین توسط ماده ای که از سال چهارم ابتدایی با ان اشنا شدیم به نام گلبول سفید از بدن در برابر عوامل بیماری زا دفاع می کند .

ساختار و اجزای خون

خون بافتی است که از دو بخش اصلی تشکیل شده است .  

۱ . قسمت سلولی که شامل گلبول های قرمز و سفید و پلاکت ها است .

۲ . قسمت مایع که همان پلاسما است .

از نظر مقدار هر کدام پلاسما ٪۵۵ خون و گلبول های قرمز ٪۴۵ درصد و گلبول های سفید کم تر از ٪۱ هستند . رنگ خون قرمز بوده اما ساختار درونی ان از رنگ های مختلفی تشکیل شده مانند همین پلاسما که رنگ زرد دارد . دلیل قرمز بودن رنگ خون زیاد بودن گلبول های قرمز که تعدادشان از بقیه ی سلول ها بیش تر است .

وظایف اجزای خون

۱ . گلبول های قرمز مسئول انتقال مواد و گاز های تنفسی اند .

هموگلبین موجود در گلبول های قرمز با گاز های کربی دی اکسید ،اکسیژن و کربن مونواکسید ترکیب شده و ان ها را جابه جا می کنند . تعدا دگلبول های قرمز ۱۰۰۰ برابر بیش تر از گلبول های سفید است . عمر ان ها ۴ ماه است و پس از زمانی که تشکیل می شوند هسته ی خود را از دست می دهند . در مغز استخوان ساخته می شوند . تعداد ان ها در هر میلی لیتر مکعب خون ، حدود ۵ میلیون عدد است .

گلبول های سفید که از بدن در مقابل مهاجمان دفاع می کنند در مغز استخوان ساخته شده و چند ساعت عمر می کنند . این گلبول ها هسته ی خارجی یک قسمتی یا چند قسمتی دارند . اغلب خودشان می توانند فعال باشند و به همه جا بروند . تعداد ان ها در هر میلی متر مکعب 6 تا 7 هزار می باشد . شکل ان ها تقریبا کروی بوده . توانایی ان ها در از بین بردن میکروب ها و مهاجمان به دو صورت است . ان ها یا مهاجم را می خورند و یا موادی مانند انتی بادی یا پادتن تولید می کنند . اگر پادتن به میکروب متصل شود ان را از بین برده و حذفش می کند . یکی از موادی که به گلبول ها کمک می کند تا میکروب ها را از بین ببرد دارو ها هستند که نقش مهمی را در دفاع دارند . اما نه هر دارویی . بلکه دارویی که با نظر پزشک تجویز شود .

پلاکت ها در مغز استخوان ساخته شده و بین ۵ تا ۹ روز عمر می کنند . تعداد ان ها حدود ۲۵۰ هزار عدد در هر میلی متر مکعب است و به کمک پلاسما جابه جا می شوند . پلاکت ها در انعقاد خون نقش دارند و در این کار از ویتامین K  در موادی مانند کاهو ، جگر ،تخم مرغ ، اسفناج و گوجه فرنگی یافت می شود کمک می گیرند . تشکیل لخته ی خون نیز به عهده ی ان هاست .

در مورد پلاسما : مایع زرد رنگی بوده که در انتقال گلبول های قرمز و پلاکت ها نقش مهمی را دارد . ۵/۹۱ درصد پلاسما اب و بقیه ، مواد محلول در پلاسما از قبیل : پروتئین های پلاسما ، مواد غذایی ، مواد زائد ، گازها ، انزیم ها ، هورمون ها و ... اند .

 گروه های خونی ( بر گرفته از کتاب تکمیلی زیست سمپاد )

گلبول های قرمز خون در سطح خود دارای ترکیبات پروتئینی به نام انتی ژن بوده .وقتی کسی گروه خونی A است یعنی همه ی گلبول های قرمزسطح خود دارای انتی ژن هستند . اگر انتی ژن روی گلبول های قرمز از نوع B باشد فرد دارای گروه خونی B است . در صورتی که فرد هر دو انتی ژن را در روی گلبول های قرمزش داشته باشد فرد دارای گروه خونی AB است و اگر هیچ کدام را نداشته باشد گروه خونی او O است . 

                                      خلاصه ی فصل

خون مایعی بوده که در محافظت بدن در مقابل عوامل بیماری زا ، انتقال گاز های تنفسی ، مواد غذایی و مواد دفعی نقش دارد .

خون از پلاسما ، گلبول های قرمز ، پلاکت ها و گلبول های سفید تشکیل شده است .

۵/۳۱ درصد پلاسما ، اب و بقیه ، مواد محلول شامل پروتئین های پلاسما ، مواد غذایی ، مواد دفعی ، گاز ها ، انزیم ها ، هورمون ها و بعضی مواد دیگر است .

گلبول های قرمز در سطح خود انتی ژن داشته و باعث ایجاد گروه های خونی A و B و AB و O  می شود .

عوامل طبیعی  مانند لیزوزیم ، پوست ، مخاط بینی موها و اسید معده نیز در از بین بردن مهاجمان به گلبول های سفید کمک می کنند .