فصل 10 غذا و سلامتی

فصل ۱۰                           ((غذا و سلامتی ))

یکی از مهم ترین نیاز های ما انسان ها غذا می باشد . شاید تا حالا به این موضوع که در غذای ما چه چیز هایی وجود دارد توجه نکرده باشیم اما امسال ما به بررسی مواد موجود در غذا می پردازیم . اما قبل از بررسی به نکات مهم زیر توجه کنید :

نقش غذا در بدن

۱ .تولید انرژی  

 ۲ . رشد ، نگهداری و ترمیم بافت ها  

 ۳. انجام و تنظیم اعمال حیاتی بدن

اجزای غذای ما

۱ . کربوهیدرات : بیش تر غذا های ما را تشکیل می دهند و ما معمولا ان ها را با نام قند می شناسیم . کربوهیدرات ها از نظر تعداد به سه بخش تقسیم می شوند .

۱. مونو ساکارید (یک قندی):

الف :گلوکز      ب:فروکتز       ج : گالاکتوز

توجه :گلوکز ساده ترین قندی است که در خون وجود دارد و از ان به عنوان سوخت استفاده می شود .

۲ . دی ساکارید (دوقندی):

الف:ساکارز(قند و شکر معمولی)  ب مالتوز (قندجوانه ی گندم )

لاکتوز(قند شیر)

۳ . پلی ساکارید (چندقندی ها ) :

الف نشاسته : کربوهیدرات ذخیره ای در سلول های گیاهی

ب گلیکوژن : کربوهیدرات ذخیره ای در بدن موجودات زنده و قارچ و دربدن انسان این کار توسط ماهیچه و کبد صورت می گیرد .

ج سلولز :تشکیل دهنده ی دیواره ی سلولی گیاهان

دومین ماده ی غذایی موجود در غذا ها پروتئین است .

پروتئین : مهم ترین مولکول تشکیل دهنده ی سلول - در رشد بدن موثر است . از اجتماع تعداد زیادی امینو اسیدبه وجود امده است  گوناگونی نوع ، تعداد و ترتیب امینو اسید ها موجب به وجود امدن پروتئین های مختلف می شوند . امینواسید ها به دو دسته تقسیم می شوند :

۱ . اساسی که بدن نمی تواند ان ها را تولید کند . این مواد در موادی مانند تخم مرغ ،لوبیا،سویا،عدس،گوشت،تخم مرغ،پنیر و شیر فراوانند .

۲ . غیر اساسی که بدن می تواند ان ها را تولید کند .

سومین ماده ای که در غذا های ما یافت می شود لیپید ها هستند

۳ . لیپید ها

این مواد مهم ترین ماده ی اصلی غشاء سلول می باشند و که در بدن وظایفی از قبیل عایق بندی ،ضربه گیری،ذخیره ی انرژی و تولید انرژی دارند . یک از مهم ترین نکات در مورد این مواد این است که مصرف بیش از حد یا کم ان ها موجب بروز بیماری می شود . یک نمونه از مهم ترین لیپید ها کلسترول است . کلسترول ماده ی پر ارزشی است که اگر در مقابل نور افتاب قرار بگیرد می تواند ویتامین D تولید کند . اما ما نوع دیگری از کلسترول را نیز داریم که مضر است و اگردر بدن زیاد شود موجب سکته های قلبی و مقزی می شود و اگر داخل دیواره ی رگ ها رسوب کند موجب بیماری ها قلبی و عروقی می شود . لیپید ها در موادی مانند گوشت ،تخم مرغ ،کره ، دانه های روغنی مانندزیون و افتاب گردان و پنیر یافت می شوند .

چهارمین ماده ویتامین است

ویتامین ها : این مواد به مقدار کم برای بدن ضروری اند ولی در انجام کار های ضروری بدن و استفاده ی بهتر از موادغذایی نقش مهمی دارند . برای مثال ویتامین D اگر در بدن نباشد سلول های استخوانی نمی توانند کلسیم جذب کنند . یا استفاده از ویتامین ها باعث می شود استفاده ی مواد غذایی ساده تر و بهتر  و کامل تر انجام شود . ویتامین هابدون این که تجزیه شوند در لوله ی گوارش هضم می شوند . در هیچ غذایی تمام ویتامین ها یافت نمی شود اما ویتامین ها در تمام مواد غذایی هستند . ویتامین ها انواع مختلفی دارند اما اما همان طور که اشاره شد بدن ما می تواند بعضی از ویتامین ها را تولید کند . برای مثال :

 1. ساخت ویتامین D  در بدن اگر در مقابل افتاب قرار بگیریم .

2 . ساخت ویتامین B و K توسط باکتری ها داخل روده ی بزرگ .

انواع ویتامین ها

 ویتامین A

ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که نقش مهمی را در بینایی ،رشد ، دفاع از بدن و سلامت پوست دارد . کمبود این ویتامین باعث شب کوری و خشک و ضخیم شدن قرنیه چشم می شود . چون این ویتامین در چربی محلول است ، به راحتی از بدن دفع نمی شود و مصرف زیاد ان نیز مشکل ایجاد می کند . . روغن جگر،ماهی،شیر،هویج و سبزی ها سرشار از این ویتامین است .

 ویتامین ‌‌B

ویتامین های زیر که در گروه ویتامینB قرار دارند محلول در اب اند .

(B12 ،B9 ،B7 ،B6 ،B5 ،B3،B2 ،B1)

همچنین این مواد اغلب با هم کار می کنند . این ویتامین سوخت و ساز بدن را بالا برده و سلامت اعصاب را حفظ می کند . در رشد بدن ،تولید گلبول قرمز وگوارش  نیز نقش مهمی را ایفا می کند . مخمر ابجو و جوانه ی گندم سرشار از از این ویتامین اند .

 ویتامین C

این ویتامین محلول درای بوده برای ساخته کلاژن لازم است . کمبود این ویتامین بیماری اسکوروی راایجاد می کند که این بیماری در میان ملوانان دریا بسیار شایع بوده و به وسیله ی همین موضوع در مورد ملوانان و با تحقیقات فردی به نام ماژلان ویتامین C کشف شد . ویتامین C در مرکبات ، سبزی های تازه و گوجه فرنگی یافت می شود .

 ویتامین D

این ویتامین در چربی محلول بوده و در تنظیم کلسیم و فسفر بدن نقش دارد . همچنین در رشد استخوان ها و دندان ها موثر است . در صورت کمبود ان فرددچار نرمی استخوان می شود . این ویتامین در جگر ماهی و لبنیات و تخم مرغ وجود دارد و علاوه بر ان بدن قادر است در صورت زیر نور افتاب قرار گرفتن از این ویتامین تولید کند .

ویتامین E

این ویتامین یک ویتامین محلول در چربی است و از تجزیه ی چربی ها و تحلیل رفتن ماهیچه ها در فرد جلوگیری می کند . کسانی که نمی توانند چربی جذب کنند ، اغلب دارای کمبود این ویتامین می شوند . ویتامین E در روغن گیاهی و جوانه ی گندم به میزان زیادی یافت می شود .

 ویتامین K

این ویتامین نیز جزو ویتامین های محلول در چربی است و برای انعقاد خون لازم است . همچنین این ویتامین در کاهو ،اسفناج،گوجه فرنگی ، جگر و تخم مرغ یافت می شود . کمبود ان باعث خونریزی می شود .

پنجمین ماده ی موجود در مواد غذایی مواد معدنی اند

مواد معدنی

بدن انسان نیازمند عناصر مختلفی است ولی به دلیل ناتوانی خود در ساختن این عناصر نیازمند مصرف مواد غذایی است . عناصر موجود در هر غذا به صورت ماده ی معدنی به بدن می رسد . بعضی از مواد معدنی عبارت اند از سدیم ،کلسیم ، پتاسیم ، اهن و ید که در محیط طبیعی نیز یافت می شوند .

 اخرین ماده اب است

اب

لازم ترین ماده بعد از هوا برای ما است که دو سوم بدن ما را تشکیل می دهد . از ویژگی های مهم اب جلوگیری از گرم شدن بیش از حد بدن،محل مناسبی برای انجام واکنشتات شیمیایی ،دور کردن مواد زائد از بدن و قابیلت حل انواع مواد است . ابی که ما در روز مصرف می کنیم به دودسته تقسیم می شود .

۱ . اب نهان : ابی است که در مواد غذایی وجود دارد و به وسیله ی مصرف مواد غذایی به بدن ما می رسد .

۲ . اب اشکار : ابی که به طور معمول در روز مصرف می کنیم .

توجه : هر فرد بالغ غیر از اب نهانی که در روز مصرف می کند روزانه باید ۸ لیوان اب اشکار بخورد .

خلاصه ی فصل

کربوهیدرات ها عمده ترین منبع تامین انرژی در رژیم غذایی هستند .

قندها از یک ( گلوکز ) دو (قندشیر یا قندشکر) یا تعدادی واحد قندی )گلیکوژن،نشاسته،سلولز ) تشکیل شده اند .

نشاسته ،کربوهیدرات ذخیره ای در گیاهان ،گلیکوژن ، کربوهیدرات ذخیره ای در جانوران و سلولز ، کربوهیدرات موجود در دیواره ی سلول های گیاهی است .

پروتئین ها اجزای تشکیل دهنده ی سلول را به وجود می اورند و مسئول انجام انواع واکنش ها در سلول های بدن هستند .

واحد سازنده ی پروتئین ها ،امینو اسید است .

لیپید ها انرژی را در بدن ذخیره کرده و عایق حرارتی و ضربه گیر هستند و از بعضی اندام های درونی محافظت می کنند .

ویتامین ها فعالیت های بدن را تنظیم کرده و به مقدار کم لازم هستند . اما کمبود ان ها می تواند برای بدن مشکلات جدی ایجاد کند .

ویتامین ها به دوگروه محلول در اب و محلول در چربی تقسیم می شوند .  

بدن به گروه دیگری از مواد به نام مواد معدنی نیاز دارند که انواعی از واکنش ها را تنظیم می کنند .

اب به دلیل قدرت بالای جذب گرما ،قابلیت حل انواع مواد و ایجاد محیط مناسب برای انجام واکنش های شیمیایی ،یک ماده بسیار ضروری برای بدن است .